غار کرفتو

 استان کردستان پر از جاذبه‌های تاریخی و دیدنی است، اما یکی از منحصر به فردترین آنها شاهکار معماری صخره‌ای  طبقه‌ای در یک رشته کوه آهکی با قدمتی ۷۰۰۰ ساله که در ۷۰ کیلومتری شهر سقز قرار دارد به اسم غار کرفتو یا غار خورشید (در زبان محلی کرف به معنی غار و تو به معنی خورشید است) می‌باشد. از این غار باشکوه با عنوان ‌هایی از جمله بزرگترین غار دستکن و طولانی ترین غار تاریخی ایران نیز می‌شود یاد کرد.

تاریخچه غار کرفتو

طبق شواهد و کاوش ‌هایی که روی سنگ‌ها و رسوبات این غار انجام شده حدسیات بر این است که  این غار در دوره سوم زمین‎‌شناسی به اسم دوره مزوزوئیک در زیر آب قرار داشته و بعد از دوره خشکسالی از زیر آب بیرون آمده است. کتیبه‌ها و آثار تاریخی مربوط به سده سوم هجری قمری در آن دیده می‌شود.

یکی از این کتیبه‌ها روی سر در ورودی یکی از اتاق‌های طبقه سوم وجود دارد که در سال 1818 توسط رابرت کرپورتر بازدید و ترجمه شد اما در سال 1383 هنری اولینسون ترجمه قبلی را اصلاح کرد. "این خانه هرالکس است، هرکس وارد شود در امان است" نوشته رو کتیبه می‌باشد به همین خاطر عده‌ای این غار را به معبد الهه‌ی یونانی نامگذاری کردند. از همین رو محققان فکر می‌کردند که این غار زمانی سکونتگاه سلوکیان بوده است که ایشان بعد از فتوحات اشکانیان به غرب کشور سفر کرده‌اند. اما مطالعات و کاوش‌های زیادی که حتی تا عمق 5 متری روی سنگ‌ها و ساختار زمین‌شناسی آن انجام شد مشخص کرد که در دوره‌ی پیش از تاریخ و از اواخر هزاره چهارم و پنجم پیش از میلاد این غار و غار‌های دیگری مثل غار کانی میکائیل که در 1 کیلومتری کرفتو قرار دارد توسط انسان مورد استفاده بوده است (اما گویا در یک دوره هزار ساله قبل میلاد هیچ رد انسانی در آن دیده نشده و در آن زمان غیر استفاده بوده تا دوباره در دوره‌ای مورد توجه سلوکیان و اشکانیان و دوره اسلامی قرار گرفته است).

در سال 1380 مطالعات بیشتر روی دامنه‌ی جنوبی و آن سوی دره در دامنه‌ی کوه سه دختران به کشف یک گورستان مربوط به دوره اسلامی در قرون 7 و8 هجری قمری سرانجامید که اطمینان را در مورد اهمیت منطقه در زمان اشکانیان و دوره اسلامی، بیشتر می‌کند.

طرح غار کرفتو

غار کرفتو با طول 750 متر و با راه‌های فرعی زیادی که برای اتصال طبقات آن وجود دارد، شامل دو بخش طبیعی و دستکن می‌باشد. بخش دستکن آن آپارتمانی 4 طبقه با اتاق‌ های تو در تو (روی دیواره‌ی برخی اتاق‌ها نقشهایی از جانوران و گیاهان وجود دارد مثل گوزن‌) و نورگیر هایی برای سکونت انسان طراحی شده (نشان از هوش معماری و آپارتمان‌نشینی تاریخی ایرانیان می‌دهد) که ارتفاع دهانه ورودی آن از سر تپه 25 متر است.  با توجه به نظرات مردمی زیباترین بخش دستکن غار طبقه سوم می‌باشد که سقف آن به فرم کمانی و تزئینات پنجره‌های آن مشابه معماری تپه نوشیجان ملایر از دوران ماد‌ها می‌باشد. این غار به طور کلی بادگیر نیست دامنه جنوبی آن در زمستان پوشیده نمی‌شود اما 500 متر آن طرف تر دامنه بادگیر است.

برای رسیدن به بخش طبیعی آن که در در ارتفاع 100 متری نسبت به زمین قرار دارد باید حدود 200 پله را طی کرد. دالان‌های طبیعی با بیش از 600 متر طول و ارتفاع 1 تا 12 متر در آنجا قرار دارند.

چشمه‌ی آب در غار کرفتو

در دامنه‌ی این غار چشمه‌های آبی وجود دارد که همواره موجب شگفت‌زدگی بازدید‌کنندگان می‌شود. حفره‌هایی در یکی از قسمت‌های دستکن غار (که وجود تنوری در آن نشان می‌دهد محل طبخ غذا بوده است) وجود دارد که نشان می‌دهد آب‌رسانی از یک دریاچه مرکزی  به اتاق‌های غار انجام میشده است.